भारतातील ओव्हर-द-टॉप (OTT) प्लॅटफॉर्मच्या उदयाने मनोरंजन उद्योगात क्रांती घडवून आणली आहे, विविध सामग्री, बदलत्या पाहण्याच्या सवयी आणि डिजिटल कनेक्टिव्हिटी वाढली आहे.
ओव्हर-द-टॉप (OTT) प्लॅटफॉर्म भारतीय मनोरंजन उद्योगात एक परिवर्तनकारी शक्ती म्हणून उदयास आले आहेत, ज्याने लोक सामग्री वापरण्याच्या पद्धतीमध्ये क्रांती आणली आहे. हाय-स्पीड इंटरनेटची उपलब्धता, कमी सबस्क्रिप्शन किमती आणि स्मार्टफोन्सच्या प्रसारामुळे, OTT प्लॅटफॉर्मने भारतात झपाट्याने वाढ अनुभवली आहे.
Table of Contents
अतुलनीय सामग्री विविधता:
भारतात OTT प्लॅटफॉर्मचा अवलंब करणाऱ्या प्रमुख घटकांपैकी एक म्हणजे उपलब्ध सामग्रीची विस्तृत श्रेणी. हे प्लॅटफॉर्म विशिष्ट दर्शक विभागांना लक्ष्यित केलेल्या विविध सामग्रीची ऑफर देऊन भारतीय प्रेक्षकांच्या विविध प्राधान्यांची पूर्तता करतात.
डिजिटल प्लेअर्सनी यशस्वीरित्या वापरलेल्या आणखी एका संधीचा फायदा प्रादेशिक भाषेतील सामग्री आहे, ज्याला प्रचंड लोकप्रियता मिळाली आहे. FICCI EY विश्लेषणानुसार, OTT प्लॅटफॉर्मवरील प्रादेशिक भाषेतील सामग्रीचा वाटा 2020 मधील 27% वरून 2024 मध्ये 54% पर्यंत दुप्पट होण्याचा अंदाज आहे. हे बदल स्थानिक भाषेतील सामग्रीची वाढती मागणी आणि मूळ प्रोग्रामिंग तयार करण्यावर वाढणारे लक्ष प्रतिबिंबित करते. हिंदी व्यतिरिक्त इतर भाषा. 40 हून अधिक प्रदाते विविध भाषांमध्ये सामग्री ऑफर करत आहेत, OTT प्लॅटफॉर्म निर्माते आणि प्रेक्षक यांच्यातील अंतर यशस्वीरित्या भरून काढत आहेत, त्यामुळे त्यांच्या जलद विस्ताराला चालना मिळत आहे.
पाहण्याच्या सवयी बदलणे:
OTT प्लॅटफॉर्मच्या आगमनाने भारतीय प्रेक्षकांच्या पाहण्याच्या सवयींमध्ये लक्षणीय बदल झाला आहे. इरॉस नाऊ आणि केपीएमजीने केलेल्या अभ्यासात असे दिसून आले आहे की सरासरी भारतीय ओटीटी दर्शक या प्लॅटफॉर्मवर दररोज सुमारे 70 मिनिटे घालवतात, ज्याचा साप्ताहिक कालावधी 12.5 तास आहे. हा ट्रेंड विशिष्ट वयोगटांपुरता मर्यादित नाही तर त्यामध्ये GenZ, सहस्राब्दी आणि अगदी GenX मधील व्यक्तींचा समावेश आहे, ज्यांनी OTT प्लॅटफॉर्मवर बराच वेळ दिला आहे. कोविड-19 साथीच्या रोगाने या बदलाला आणखी गती दिली, कारण लोक घरात राहून डिजिटल मनोरंजनाकडे वळले. साथीचा रोग गेला आणि लोकांकडे मर्यादित मोकळा वेळ असताना, त्यांच्या पाहण्याच्या सवयी चांगल्यासाठी बदलल्या आहेत.
वाढती डिजिटल कनेक्टिव्हिटी:
भारताचे जलद डिजिटल परिवर्तन हे OTT प्लॅटफॉर्मच्या वाढीसाठी महत्त्वपूर्ण उत्प्रेरक ठरले आहे. नोकियाच्या वार्षिक मोबाइल ब्रॉडबँड इंडेक्सनुसार, दरमहा सरासरी 19.5 गीगाबाइट्स प्रति वापरकर्ता यासह, जागतिक स्तरावर सर्वाधिक मोबाइल डेटा वापरण्याचा दर देशात आहे. याशिवाय, भारत प्रत्येक तिमाहीत अंदाजे 30 दशलक्ष नवीन स्मार्टफोन वापरकर्ते जोडत आहे, जे डिजिटल उपक्रमांसाठी एक सुपीक मैदान उपलब्ध करून देत आहे. स्मार्टफोन्सची वाढलेली परवडणारीता आणि उपलब्धता, मोबाइल इंटरनेट कव्हरेजच्या विस्तारासह, ओटीटी प्लॅटफॉर्मचा व्यापक अवलंब करण्यासाठी अनुकूल वातावरण तयार केले आहे. भारतातील सरासरी डिजिटल व्हिडिओ वापरामध्ये गेल्या दोन वर्षांत दुप्पट वाढ झाली आहे, जे मनोरंजन परिसंस्थेमध्ये OTT सेवांचे वाढते महत्त्व अधोरेखित करते.
कोविड-19 महामारीचा प्रभाव:
कोविड-19 महामारीने भारतीय मनोरंजन उद्योगातील OTT प्लॅटफॉर्मचे महत्त्व आणखी अधोरेखित केले आहे. लोक लॉकडाऊन उपायांचे पालन करत आहेत आणि सामाजिक अंतराचा सराव करत आहेत, टेलिव्हिजन आणि ओटीटीच्या वापरामध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे. BARC इंडियाने जारी केलेल्या आकडेवारीनुसार, लॉकडाऊन दरम्यान संपूर्ण भारतात टीव्हीच्या वापरामध्ये 8% वाढ झाली आहे. मेगासिटीजमध्ये 22 टक्के दर्शकांची वाढ झाली असून, मुंबईत 28 टक्के आणि दिल्लीत 22 टक्के वाढ झाली आहे. 2020 मध्ये 53 दशलक्ष व्हिडिओ सबस्क्रिप्शनसह पेइंग इंडियन सदस्यांची संख्या 29 दशलक्षपर्यंत पोहोचल्याने OTT साठी हा एक टर्निंग पॉइंट होता. त्यानंतरही डिजीटल गेनिंग मार्केट आणि वॉलेट शेअर क्वार्टर क्वार्टरसह हा ट्रेंड कायम राहिला.
भविष्यातील आउटलुक
भारतीय मनोरंजन उद्योगाचे भविष्य OTT प्लॅटफॉर्मवर ठळकपणे आहे. अंदाजानुसार भारतातील OTT व्हिडिओ वापरकर्त्यांची संख्या 2027 पर्यंत तब्बल 4,216.3 दशलक्षांपर्यंत पोहोचेल, ज्याचा वापरकर्ता प्रवेश दर 53.0% असेल. OTT प्लॅटफॉर्मचे सतत विकसित होणारे लँडस्केप, भारतीय प्रेक्षकांच्या विविध अभिरुची पूर्ण करण्याच्या त्यांच्या क्षमतेसह, त्यांना सामग्रीच्या वापरासाठी पसंतीचे माध्यम म्हणून स्थान देते. गेल्या दोन वर्षांत उद्योगाचा चक्रवाढ वार्षिक वाढीचा दर (CAGR) 16% भारतीय मनोरंजन उद्योगाच्या भविष्याला आकार देण्यासाठी OTT प्लॅटफॉर्मच्या अफाट संभाव्यतेला आणि महत्त्वाला बळकटी देतो.
शेवटी, OTT प्लॅटफॉर्म भारतीय करमणूक उद्योगात एक विघटनकारी शक्ती म्हणून उदयास आले आहेत, डिजिटल कनेक्टिव्हिटीचा लाभ घेत आहेत आणि प्रेक्षकांच्या वाढत्या पसंतींना पूरक आहेत. उद्योगाचा विस्तार आणि नवनवीन शोध सुरू असताना, OTT प्लॅटफॉर्म सामग्री वापरण्याचे प्राथमिक माध्यम बनण्यासाठी तयार आहेत, प्रादेशिक भाषेतील सामग्रीची विस्तृत श्रेणी ऑफर करत आहेत आणि भारतीय मनोरंजन लँडस्केपचे भविष्य पुन्हा परिभाषित करतात.